Water. Maar liefst zeventig procent van de wereld bestaat uit water. Een eerste levensbehoefte waar geen mens lang zonder kan overleven. Het is een basisbehoefte die essentieel is voor de werking van verschillende fysiologische functies in het lichaam. Het lichaam bestaat niet voor niets voor zo´n zestig procent uit water. Als mens kun je een behoorlijke tijd – een maand – zonder voedsel overleven, maar zonder water kun je het op z’n hoogst een week aan. De aarde heeft ook enorme waterreservoirs, maar nog geen 3% daarvan is zoet water en dus drinkbaar. De aanwezige (zoet)waterbronnen in de wereld zijn dus beperkt en raken steeds meer ‘opgebruikt’, maar een bron houdt miljarden mensen al sinds mensenheugenis verzadigd: de Zamzam-bron. Iedere moslim, bekeerd of niet, jong of oud, praktiserend of niet, heeft ongetwijfeld meegekregen dat het drinken van Zamzam water gezegend is. We weten allemaal ook wel dat deze bron in Saoedi-Arabië gevestigd is (In de Heilige Moskee in Mekka, om precies te zijn, ongeveer 70 km ten zuiden van Jeddah, aan de kust van de Rode Zee). Maar hoe heilig en gezegend dit water precies is, wat de voordelen hiervan zijn vergeleken met “gewoon” water weten slechts weinigen.

Geschiedenis en ontstaan van Zamzam water

Wij kennen Mekka tegenwoordig als een bruisende stad en zelfs in de tijd van de Profeet ﷺ was het een levendige handelsstad, maar in de tijd van Ibrahim vrede zij hem was het een dorre woestijnvlakte waar niets groeide. Volgens Ibn Kathir reisde Ibrahim af naar Mekka (toen nog Bakkah genaamd) en nam zijn vrouw Hajar en baby Ismail met hem mee. Ibn ‘Abbas overleverde het volgende: hij (Ibrahim) liet hen (Hajar en Ismail) zitten in de buurt van de Ka’bah, plaatste een lederen zak met wat dadels en een drinkzak bij hen en maakte aanstalten om huiswaarts te keren. Hajar volgde hem en zei: “O Ibrahim, waar ga je heen? Je laat ons achter op een plek zonder voedsel of gezelschap”. “O Ibrahim, waar ga je naar toe? Laat je ons hier achter zonder mensen of voedsel?” Zij herhaalde dit een aantal keer, maar Ibrahim keek niet om. Toen vroeg Hajar hem: “Heeft Allah je opgedragen dit te doen?” Ibrahim antwoordde bevestigend. Daarop zei Hajar: “Als Allah dit heeft gezegd, dan zal Hij ons helpen.” Ze keerde terug terwijl Ibrahim verderliep, tot ze hem niet meer kon zien. Toen stopte hij en keerde zijn gezicht in de richting van de Ka’bah en zei:

“Onze Heer! Voorwaar, ik heb mijn vrouw en kind achtergelaten in een onbegroeide vallei bij Uw gewijde huis (Ka’bah). Onze Heer! Opdat zij voor u het gebed zullen verrichten. Laat daarom de harten van de mensen tot hen neigen, en voorzie hen van vruchten. Opdat zij dankbaar zullen zijn.”

(Soerat Ibrahim: 37)

Hajar en Ismail bleven alleen achter en al snel waren de dadels en het water op. Beiden kregen dorst en Hajar stond op om water te zoeken. Dicht bij haar was de berg Safa, dus liep ze daarheen en beklom deze, maar ze vond niemand. Daarna keerde ze terug en liep de berg Marwa op, die zich aan de andere kant bevond. Ook daar was niemand. Ze rende uit wanhoop zeven keer heen en weer en toen ze voor de laatste keer de berg Marwah opging, hoorde ze een stem. Vlak daarna zag ze de engel Jibril vrede zij met hem, die met zijn vleugel op de grond sloeg en op die plek ontsprong plotseling water. Het water begon al snel te stromen en Hajar blokkeerde het en zei daarop: ‘Zam, zam!’ (oftewel, stop, stop!) opdat het water niet weg zou stromen. De profeet ﷺ zei later hierover dat als Hajar het water niet had geblokkeerd, het een rivier was geworden:

De Profeet ﷺ zei: “Moge Allah de moeder van Ismail genadig zijn! Had ze zich niet gehaast (om haar waterzak te vullen met water uit de Zamzam bron), dan zou de Zamzam een rivier zijn geweest die over het aardoppervlak stroomde.”  (Bukhari, Boek 60:37)

Hajar vulde haar waterzak, dronk en liet ook Ismail drinken. Vanaf dat moment is er water uit de bron blijven stromen. Een toevoeging aan de geschiedenis van de Zamzam bron is dat na Hajar de stam Jurhum de waterbron in Mekka ontdekte. De stam settelde zich bij de Zamzam bron en begon algauw anderen de toegang ertoe te ontzeggen. Als gevolg daarvan werden zij uit de stad verbannen. Geleerden geven aan dat de bron hierna een tijd ongebruikt was en werd herontdekt door AbdulMuttalib – de grootvader van de Profeet ﷺ. AbdulMuttalib (her)ontdekte de bron na herhaaldelijke dromen over een eeuwige lente midden in de woestijn. Na een lange zoektocht vond hij de bron en maakte het toegankelijk voor de pelgrims. Tot op de dag van vandaag blijft deze bron de dorst van niet alleen de bedevaartgangers lessen, maar ook dat van de inwoners van het land zelf en velen daarbuiten.

Andere namen voor de Zamzam bron

Diverse andere namen zijn gegeven voor de Zamzam bron, waaronder de namen Murwiya, Zammam, Zumazim, Shabaa’ah, Hazmat al-Malik en Rakdat Jibril. Sommige geleerden hebben ook de volgende namen eraan gegeven: ‘De Verzegelde’, ‘Hetgeen waaraan vastgeklampt is’, ‘De Dorstlesser’, ‘Het blussen’, ‘De Impuls van Jibril’, ‘De Schop van Jibril’, ‘De Vulling’, ‘De Genezer van Ziekte’, ‘De Bevrediger van Honger’ en ‘De Bron van Abd al-Muttalib’.[1] In het Nederlands kunnen deze namen behoorlijk vreemd klinken, maar in het Arabisch geven ze stuk voor stuk de bijzondere eigenschappen van ZamZam water of het ontstaan ervan weer.

(Wetenschappelijke) voordelen van Zamzam water

Dat Zamzam water heilig is, staat dus buiten kijf. Dat het voedzaam is, kunnen we natuurlijk alleen al halen uit het feit dat je je een langere periode kunt voeden met alleen dit water. Maar het water heeft meer dan alleen in religieuze zin meerwaarde. Vergeleken met alle andere soorten water is Zamzam water uniek als je kijkt naar diens natuurlijke kenmerken, omdat het van zichzelf carbonaathard-type water is. Het is bewezen dat er geen microbiële groei is in het water uit de Zamzam-put, waardoor het dus veilig te drinken is. Van Zamzam water is inmiddels al bewezen dat het rijk is in mineralen zoals magnesium, calcium en fluoride waardoor het ingezet kan worden bij vermoeide en pijnlijke spieren, vermoeidheid over het algemeen, behoud van sterke botten. Naast het feit dat Zamzam water dus een hoge concentratie calcium en magnesium bevat, heeft het ook een hogere gehalte aan fluoride vergeleken met andere waterbronnen, waardoor het de vorming van gaatjes beter voorkomt. Een klinisch onderzoek van Al-Zuhair en Khounganian toonde in een onderzoek onder schoolmeisjes aan dat de groep waarin de meisjes alleen Zamzam water hadden gekregen problemen met het gebit het laagst waren. De positieve rol die fluoride speelt bij het voorkomen van gaatjes is veelvuldig onderzocht en inmiddels een vastgesteld feit.[2] Ten slotte wordt in een studie over Zamzam water ook meermalen benadrukt in hoeverre Zamzam water sterk anti-inflammatoire (ontstekingsremmend) is en zelfs de vorming van tumoren tegen kan gaan. Om in technische termen te spreken heeft Zamzam water ‘een sterke antitumornecrosefactor (TNFα) en een effect op interleukine I’. [3] Daarnaast blijkt uit onderzoek dat Zamzam water het vermogen heeft om AQP’s te stimuleren, zogenoemde waterkanalen die zich over een membraan vormen en een enorm belangrijke rol spelen in de beheersing van het watergehalte in cellen. Meer dan tien verschillende AQP’s zijn geïdentificeerd in het menselijk lichaam. Al deze AQP’s kunnen worden gestimuleerd door Zamzam water.[4] Zo zijn er een hoop andere wetenschappelijke voordelen te benoemen die echter te technisch van aard zijn om uitvoerig over in details te treden.

We kunnen dus het belang van dit uiterst bijzondere water niet ontkennen, noch in diens bijzonder unieke eigenschappen, noch in de gezondheidsvoordelen die het biedt noch in de religieuze waarde die het voor ons heeft. We mogen dus dankbaar zijn dat we begunstigd zijn met dit water en dit tot onze beschikking hebben. Want zoals de hadith ook gezegd: Zamzam water is waarvoor het wordt gedronken, welke intentie je daarbij ook hebt.

[1] Holy Quran. Surah Ibrahim (14). Verse 37 http://quran.com/14 (http://quran.com/14) (Accessed: 11 September 2011).  [Google Scholar]

Ahmad, M.A.A. and Ibrahim, M.S. 1996. The Water of Zamzam, 8–51. London: Dar Al Taqwa Ltd.  [Google Scholar]

[2] [2] https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/10942912.2012.660721

[3] https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/10942912.2012.660721

[4] https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/10942912.201